Hembrug A11 Zaandam

A11 is de transformatie van een rijksmonumentale werkplaats naar acht woon-werkplekken. Het project maakt deel uit van het Hembrugterrein, voormalig militair terrein in Zaandam. Het gebouw bestaat uit drie gekoppelde werkplaatsen: een voor wapenherstel, een verfspuiterij en een bankwerkerij. De Enclave, een ensemble van elf monumentale gebouwen is aangekocht door een coöperatie van 26 huishoudens. Een groep waaghalzen nam de projectontwikkeling op zich – op eigen initiatief en voor eigen risico. Per gebouw ontwikkelde een vereniging het eigen pand. Bij de transformatie van A11 is het dak van de middelste werkplaats weggehaald, met behoud van de spanten. Op deze manier ontstaat een groene patio en komt er daglicht in de twee overgebleven bouwdelen. Het ene bouwdeel is voor werken, het andere deel voor wonen. Iedere bewoner kon zijn of haar eigen unieke invulling aan het interieur geven. De littekens van het gebouw zijn omarmd en alleen dat wat bouwkundig noodzakelijk was, werd gerepareerd.

A11 is een voorbeeld van een systemische verandering voor integrale duurzame gebieds- en gebouwontwikkeling. Materiaal uit het oorspronkelijke interieur is hergebruikt. In het project zijn radicale circulaire experimenten ontwikkeld, zoals hergebruik van CLT-panelen uit een Audi-paviljoen in München, het maken van terrazzo vloeren van verbrijzelde grafstenen en gebruik van restanten schapenwol. De originele metselwerkgevel is blijven staan en daarachter is een nieuw reversibel gevelsysteem met accoya kozijnen ontworpen. De reversibele transformatie laat nieuwe omgang met rijksmonumenten zien. Erfgoed is meer dan alleen bakstenen. Circulair ontwerpen levert een eigen esthetiek op. Het ‘gevonden’ materiaal vormt startpunt van ontwerpen. Het complex is extreem goed geïsoleerd, met gebruik van biobased materialen. De gebouwschil is reversibel. Samenwerking met timmermannen, terrazzospecialisten en vakmensen die wol vilten helpt de architect bij het maken van keuzes. Uitgevoerd met oog voor kwaliteit en detail levert dit architectuur op die mensen doet inzien dat een regeneratieve bouwcultuur een mooie, prettige leefwereld biedt.