OV TERMINAL BREDA & HET THEMA TIJDGEEST‘
In de afgelopen vijftien jaar is er ontzettend veel gebeurd op en rondom de grote en middelgrote stations in Nederland. De OV Terminal in Breda is onderdeel van die ontwikkeling. Veel stations zijn ooit aan de rand van een stad gebouwd en het spoor werd een letterlijke barrière naarmate de stad groeide. Dat was ook zo in Breda: met dit ontwerp hebben we die barrière tussen de binnenstad en de wijk Belcrum willen slechten.’
‘Projecten aan het spoor zijn ontzettend ingewikkeld en hebben vele opdrachtgevers: dat was ook in Breda het geval. We wonnen de aanbesteding in 2004, de oplevering was in 2016. Die tijd is gewoon nodig geweest om alle partijen en belangen een plek te geven in het ontwerp. De bouwtijd was vier jaar. Wat wel heel bijzonder is bij dit project, is dat we als bureau de volledige opdracht hebben gekregen. Vanaf de eerste schetsontwerpen tot en met de bouwtekeningen: we hebben alle tekeningen gemaakt. Dat staat bijna haaks op de huidige tijdgeest, waar veel architecten na het Definitief Ontwerp moeten afhaken en de aannemende partij vaak de regie overneemt.’
‘Voor Breda is de ontwikkeling van het stationsgebied een belangrijke impuls voor de stad. We hebben heel veel programma op deze plek gerealiseerd: 150 woningen, 20.000 vierkante meter kantooroppervlak, ongeveer 10.000 vierkante meter winkelruimte, een treinstation, busstation, fietsenstallingen en een parkeergarage op het dak. Dat is eerder een gebiedsontwikkeling te noemen, dan een gebouw. Het straalt ook af naar de omgeving: die is sinds we hier zijn begonnen aanzienlijk opgeknapt. Ik ben geen persoon om het woord trots te gebruiken, maar als er iets is om een beetje trots op te zijn, dan is het de zichtbare verbetering van de omringende stad.’
DE OPDRACHT EN HET PROCES
‘Bij een complexe opgave als deze, met zoveel partijen aan tafel, is het belangrijk om een eenduidige lijn uit te zetten. Aan het begin van het proces hebben we drie hoofdthema’s benoemd, waar we aan vast hebben gehouden. Allereerst wilden we een gebouw maken voor de stad, passend bij en verbonden met de omgeving. Als tweede thema hebben we de reiziger centraal gesteld: alle ruimten en faciliteiten moesten makkelijk toegankelijk zijn. Als derde uitgangspunt hebben we een comfortabel gebouw willen maken, voor alle gebruikers, bezoekers en reizigers.’
‘In de loop van het ontwerpproces zijn de betrokken partijen, budgetten, omstandigheden en ontwerpen regelmatig gewijzigd. En natuurlijk was er ook voortschrijdend inzicht, waarop de plannen werden aangepast. Door vast te houden aan de hoofdthema’s – en met wat ik een vloeibare houding in het ontwerpproces zou willen noemen – is het gelukt om een samenhangende kwaliteit te realiseren.’
‘Na de eerste periode van ontwerp, zo grofweg de eerste vier jaar na de aanbesteding, werd het duidelijk dat we een ontzettend groot gebouw met heel veel bakstenen zouden gaan maken. Ruim drie miljoen bakstenen. Dat is heel veel stad in één keer gebouwd. Het maakte me wel een beetje angstig: hoe houd ik deze plek levendig, hoe komt er een blijvende kwaliteit in deze gevels? Het antwoord kwam tijdens een vakantie in Lucca, Italië. Daar zag ik prachtige doorleefde gevels, waar de geschiedenis van is af te lezen. Thuis heb ik meteen alle tekeningen van de afgelopen vier jaar over elkaar heen gelegd: er ontstond een fascinerend patroon dat de basis is geweest voor de patronen in de gevel. Het betekende tegelijkertijd dat mijn houding ten opzichte van wijzigingen in het plan veel opener werd. Een wijziging betekende immers een nieuw patroon!’
TOEKOMSTWAARDE
‘Vooral als het gaat om de materialisering en detaillering is gekozen voor een duurzame, blijvende kwaliteit. Alle vloeren, wanden en trappen in het station zijn bekleed met natuursteen, dat wordt alleen maar mooier in de tijd. Voor de gevels is overwegend baksteen gebruikt: dezelfde klei in twee formaten, met verschillende glazuren om de patronen in de gevel te kunnen maken. Vooral in de neggen kan je dat goed zien.’
‘Met de OV Terminal heeft Breda weer een nieuw stuk stad gekregen, zijn de binnenstad en de omringende wijken beter bereikbaar en is er een gezonde en sociaal veilige omgeving gecreëerd voor bewoners, reizigers en gebruikers van de gebouwen. Alle verkeerssoorten hebben aansluitingen op elkaar: we hebben echt geprobeerd om het reizen toegankelijker, leuker en vrolijker te maken, welk vervoermiddel je ook gebruikt.’‘Heel veel functies in de terminal zijn op een compacte wijze gecombineerd – deels gestapeld – op een zodanige manier dat ze elkaar ondersteunen en niet storen. Zodat je vanuit je appartement kunt zien of de bus er al staat, bijvoorbeeld. Voor de kantoorgebruikers is het heel makkelijk om op het dak te parkeren. De compacte stad met op elkaar aansluitende, drempelloze vervoersystemen: dat zie ik wel als de toekomst.’
Tekst door Caroline Kruit, opgemaakt na een gesprek op 14 november 2017 met Koen van Velsen.
