Tekst: Kirsten Hannema
Foto: David Meulenbeld
De renovatie van mbo-vakschool Nimeto in Utrecht was voor Maarten van Kesteren een ‘droomopdracht’, die hij als een gesamtkunstwerk vormgaf: van het landschap tot de nieuwe arcade en de zelfgetimmerde meubels. Hij won er verschillende architectuurprijzen mee. Wat drijft deze jonge architect?
Wist je altijd al dat je architect wilde worden?
‘Ik ben opgegroeid in Weesp, in een gezin met twee zussen. Mijn ouders namen ons vaak mee naar Amsterdam, waar we naar het theater gingen of uit eten. Ik hield van het stadsleven. Ik wilde als kind schrijver worden, mijn vader zei: ga eerst een vak leren. Dat werd bouwkunde aan de TU Delft. Maar ik ben altijd blijven schrijven.
Na mijn studie heb ik anderhalf jaar voor Studio Prototype gewerkt. In 2016 kreeg ik een bijzondere opdracht, voor een verkeersbordenfabriek annex cultuurcentrum. Ik dacht: kan ik dat in mijn eentje? Ik heb Enzo Valerio, die ik kende van mijn studie, erbij gevraagd. Na een jaar strandde de opdracht en besloten we om ieder onze eigen weg te gaan. Ik kreeg de opdracht om twee educatieve ruimtelijke installaties in Artis te ontwerpen: het olifantenspoor en de kraanvogeldans. Ik ben helemaal in de zintuiglijke beleving van die dieren gekropen en heb de installaties vervolgens zelf gebouwd.’
Hoe kwam je aan de opdracht voor Nimeto?
‘Studio Prototype had eerder ontwerpend onderzoek voor Stichting Mevrouw Meijer gedaan. Zij vonden mijn ambitie om zelf dingen te maken – en de lol die ik daarin heb – passen bij deze mbo-vakschool “voor ruimtemakers”. Zo kwam ik in beeld bij Nimeto.’
Je hebt een bijzondere link met een van de andere genomineerde projecten: het Nationaal Holocaustmuseum; je studeerde in 2014 – summa cum laude – af op dat onderwerp.
‘Het Joods Historisch Museum had op dat moment al een plan voor het Holocaustmuseum en wilde een groep studenten daarop laten afstuderen, als fictieve test van het programma van eisen. Ze kwamen bij mijn afstudeerbegeleider Hielkje Zeilstra, die zei: zo’n gevoelig onderwerp moet je niet bij een groep neerleggen. Zij dacht dat het bij mij zou passen, omdat ik eerder had gewerkt aan een project gericht op de herinnering van een plek. Ik heb me intens verdiept in de opdracht, veel geschreven en onderzocht, en een ontwerp gemaakt waarop ik nog steeds trots terugkijk. Ik was blij toen Office Winhov de opdracht kreeg; een heel goed bureau. Ik ben nog bij hen geweest om mijn project en scriptie te presenteren.’
Op het moment dat je afstudeerde, had jij een duidelijk idee over wat voor architect je wilde zijn. Hoe heeft zich dat gevormd?
‘Mijn afstudeerbegeleider Patrick Healy, die filosoof is, heeft mij gestimuleerd om na te denken over mijn positie als architect. Daaruit kwam onder andere dat ik projecten holistisch wil benaderen. Hoe dat eruitziet? Een mooi voorbeeld is het Duitse museumpark Insel Hombroich, daar komt alles bij elkaar: landschapsontwerp, gebouwen, kunst. In mijn projecten ontwerp ik ook de buitenruimtes. Ik geloof dat de verbinding tussen gebouw en landschap – de ervaring van zonlicht, uitzicht, de wisseling van seizoenen – een grote meerwaarde biedt voor zowel gebruikers als passanten.’
Hoe kom je aan de kennis over landschap?
‘We werken samen met een goede landschapsarchitect, Tomas Degenaar, die onder andere helpt met het selecteren van planten. Ik maak daarmee een compositie van gebouw en landschap. Ik ben nu bezig met het ontwerp voor mijn eigen tuin, daarvoor volg ik een onlinecursus van de Engelse landschapsontwerper Dan Pearson.’
Je hebt met Nimeto al verschillende prijzen gewonnen. Wat voegt de nominatie voor de Abe Bonnema Prijs voor Jonge Architecten toe?
‘Stichting mevrouw Meijer, die zich inzet voor renovatie van naoorlogse scholen, verdient alle mogelijke aandacht. Veel schoolgebouwen uit die periode worden met sloop bedreigd. Wij willen met dit ontwerp de potentie van die gebouwen tonen, en merken ook dat veel schoolbesturen bij Nimeto komen kijken. Daarnaast hoop ik dat we met deze nominatie een lans breken voor het geven van dit soort opdrachten aan jonge architecten. En natuurlijk ervaar ik de nominatie ook als waardering voor mijzelf.’
Heeft het project geleid tot nieuwe opdrachten?
‘Jazeker. Laatst was er een tender voor een schoolgebouw en werd ik door wel twintig bureaus gevraagd om samen te werken. Het is een interessante én riskante fase voor mijn bureau. Dat Nimeto een goed project is geworden, komt mede doordat ik me bijna vijf jaar volledig daarop heb geconcentreerd. Als ik nu heel veel tegelijk ga doen, verlies ik die kracht. Ik hoef ook niet méér onder handen te hebben dan een project zoals Nimeto, dat is mijn droomopdracht. Ik werk met 3 tot 5 medewerkers, zo hou ik grip op de dingen die ik belangrijk vind. Mijn bedrijf hoeft niet te groeien. Ik heb tegen veel opdrachten nee gezegd.’
Tegen welke heb je ja gezegd?
‘Het leuke is: de verkeersbordenfabriek is teruggekomen! Die ga ik nu in de Groningse plaats Leek realiseren; het schetsontwerp is net af. Dat is ook wel een droomopdracht, met een op vertrouwen gebaseerde relatie tussen architect en opdrachtgever, gericht op het creëren van kwaliteit. De tender voor de school ga ik daarnaast doen.’
Ben je een idealist?
‘Mijn doel is om mensen met mijn ontwerpen te raken. Dat is het allermooist. Ik schrijf als voorbereiding op mijn ontwerpen teksten, waarin ik me voorstel hoe het gebouw iemand beroert. Door de atmosfeer, hoe de ruimte klinkt, ruikt, voelt. Die tekst vertaal ik naar filmpjes van maquettes met geluiden. Weet je, je vervalt al snel in het cliché van ‘het goede willen doen’, maar het punt is: daar gaat het wel om in de architectuur, dat je altijd naar kwaliteit zoekt, van de grote schaal tot het kleinste detail. In de praktijk blijkt toch dat dat vrij uitzonderlijk is, doordat processen en budgetten doorgaans leidend zijn. De genomineerde projecten voor de Abe Bonnema Prijs zijn – helaas – niet de standaard.’
Maarten van Kesteren (Amsterdam, 1988)
Maarten van Kesteren studeerde in 2014 summa cum laude af als architect aan de TU Delft. Voor hij begon met de transformatie van vakschool Nimeto werkte hij kort bij verschillende architectenbureaus en maakte hij met zijn eigen bureau met name kunstinstallaties.
Met de transformatie van vakschool Nimeto in Utrecht is hij genomineerd voor de Rietveld/Truus Schröder Prijs en won hij de ARC24 en de Gulden Feniks categorie renovatie. Ook de Gouden Piramide, rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap, werd aan Nimeto toegekend.