MATRYOSHKA HOUSE
Thijs van Bijsterveldt [TvB]: ‘De voorgevel verraadt niets van de vrij radicale ingrepen die we hebben gedaan in dit vooroorlogse pand. Het verloederde pand fungeerde ooit als werkhotel met twaalf wooneenheden. Nu is het verbouwd tot twee luxueuze appartementen: een benedenwoning op bel-etage en in het souterrain en een bovenwoning op de eerste verdieping en in de kap. Bij beide woningen lijken de slaapvertrekken in de ruimte te hangen. Dit levert veel daglicht door de hoge ruimtes op, tot diep in het pand. Het biedt een gelaagde ruimtelijke ervaring van “een huis in een huis in een huis”. Vandaar de naam Matryoshka House.’
‘In onze verkenningen hebben we het spanningsveld tussen oud en nieuw opgezocht. We hebben samen met de opdrachtgever vele varianten besproken totdat uiteindelijk is gekozen voor deze indeling. Het was de nadrukkelijke wens van de opdrachtgever dat de woningen een nieuwe doelgroep zouden aanspreken, om op die manier meer leven in de wijk te krijgen. Wij zien het project ook als een pleidooi voor het creatief omgaan met de bestaande, vooroorlogse woningvoorraad in Rotterdam. Dat is een urgente opgave in een stad waarvan een groot deel is weggevaagd en het resterende erfgoed onder druk staat.’
‘Het gebouw heeft twee gezichten. Of eigenlijk: twee voorkanten. Het pand kreeg een compleet nieuwe achtergevel, die we hebben vormgegeven als een stalen portaalconstructie met een invulling van glas, op elke verdieping met een andere indeling. Bij de benedenwoning zijn de vloeren bij de gevels weggehaald. In de bovenwoning is het precies andersom: daar is de vide in het midden geplaatst en komt er licht en lucht via het dak.’
‘Ook met de keuze voor materialen hebben we het contrast gezocht. De ruwe bakstenen muren en houten spanten vertellen het verhaal van de geschiedenis van het pand. De nieuwe materialen zijn strak en glanzend, industrieel bijna. Het licht reflecteert op de oppervlakken. Er is interactie tussen de vertrekken, zodat de bewoners door de verschillende ruimtes kunnen lopen en toch met elkaar in contact blijven.’
DE OPDRACHT EN HET PROCES
TvB: ‘De opdrachtgever is de achterbuurman van het project. Hij keek uit op een verloederd pand en wilde iets bijdragen aan de buurt door het te transformeren. Via een bevriende architect kwam hij bij ons terecht, ook omdat we eerder vooroorlogse panden ingrijpend hadden verbouwd. Het was een zeldzaam type opdrachtgever: hij gaf ons zijn volledige vertrouwen en geloofde in onze deskundigheid. Het was een voorrecht om met deze opdrachtgever te mogen werken.’
‘De voorgevel is een beschermd stadsgezicht, dus daar hebben we vooral gerestaureerd. Het pand is helemaal casco gemaakt, waarbij de fundering is hersteld. Vervolgens is de constructie verstevigd en zijn we weer gaan opbouwen. De inpandige slaapkamers van het appartement beneden vroegen extra aandacht in het kader van spuiventilatie, omdat ze niet aan de gevel zijn gelegen. Dat is opgelost met een plenum dat via een rooster in de achtergevel verse lucht via het plafond naar de slaapkamers leidt.’
‘Johan van Sprundel van Makina is vanaf het begin van het project betrokken geweest, waarbij het accent van onze rol lag bij het ontwerp en zijn rol zich meer richtte op de uitwerking en de bouwbegeleiding. Hij heeft meer ervaring met dat deel van het bouwproces, terwijl voor ons de rol van supervisie op dat moment beter paste.’
VISIE, AMBITIE EN PASSIE
TvB: ‘Een project is geslaagd als het een conceptuele helderheid en typologische intelligentie heeft waarmee het een functionerend gebouw of stuk stad wordt en tegelijkertijd een nieuwe of onverwachte ruimtelijke ervaring toevoegt.’
‘Ik zie mezelf als vormgever pur sang. Ik wil zo goed mogelijk vorm geven aan de opdracht met een hoge mate van programmatische intelligentie. Gebouwen moeten ook een directe relatie met de stad aangaan. We noemen het wel eens architectonische stedenbouw of stedenbouwkundige architectuur. Ons werk is pluriform. We streven naar eenvoud en zuiverheid, maar werken ook graag met een open vizier.’
‘Acht jaar ben ik nu partner bij Shift, dat door Oana Radeş en Harm Timmermans is opgericht. Met Oana heb ik de basisprijs van de Prix de Rome gewonnen – Harm was ook daarbij betrokken. Na de Prix de Rome zijn we met zijn drieën verder gegaan. We hebben enorm geluk gehad dat we al vroeg in onze carrière een museum mochten bouwen. In de eerste projecten hebben we onze passie voor het bouwen ontdekt. De interactie op de bouw en met een betrokken opdrachtgever – daarin vinden we veel voldoening.’
DE BETEKENIS VAN DE ABE BONNEMA PRIJS EN DE NOMINATIE
TvB: ‘De nominatie voor de Abe Bonnema Prijs is een enorme eer. Door zo’n gerenommeerde jury te worden verkozen is prachtig. Architectuur kan een intensieve maar trage professie zijn. Dan is het ontzettend prettig als je van vakgenoten het bericht krijgt “wat jullie doen, is goed”. Dat is fantastisch. Winnen wordt zo een bijkomstigheid.’
‘Ik herken in het werk van Abe Bonnema de voorkeur voor composities van eenduidige en sterke vormen. Abe was een functionalist: het programma moest de architectuur definiëren. Ondanks deze rationele grondslag resulteert deze werkwijze in interessante programmatische typologieën, die vaak ook een verrassende ruimtelijke kwaliteit hebben. Dat is een aspect dat ik ook in ons werk terugzie.’
Tekst door Caroline Kruit, opgemaakt na een gesprek op 26 november 2018 met Thijs van Bijsterveldt, op locatie in Rotterdam
Thijs van Bijsterveldt studeerde architectuur aan de TU Eindhoven, waar hij in 2006 cum laude is afgestudeerd. Van 2006 tot 2010 was hij werkzaam bij NL Architects als projectleider van het Groninger Forum en werkte daarnaast aan verschillende (inter-)nationale prijsvragen. In 2010 won hij samen met Oana Radeş de basisprijs voor de Prix de Rome. Sinds 2011 is hij samen met Oana Radeş en Harm Timmermans partner van het bureau Shift architecture urbanism.
Gerealiseerde projecten van Shift zijn onder andere het museumkwartier in Kerkrade, de Faculty Club bij Tilburg Universiteit en het zelf geïnitieerde onderzoek Studio Sport. Van Bijsterveldt heeft in de afgelopen jaren gedoceerd aan verschillende opleidingen in Nederland, waaronder de TU Eindhoven, de Gerrit Rietveld Academie, KABK Den Haag en de Academie voor Bouwkunst in Rotterdam. Het werk van Shift werd onderscheiden met onder andere de Charlotte Köhler Prijs en de Red Dot Design Award.